Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft zich in december 1944 in onze
familie in Drie een verschrikkelijk drama afgespeeld. De enige getuige
van 'Het drama bij Drie' - Willy Born, mijn schoonvader - heeft mij het verhaal gegeven. Ik heb het letterlijk overgenomen.
In
Drie was een verzetsgroep gestationeerd die in een bunker verbleef. In Drie was
nabij de brandtoren (niet de huidige van staal) een zendinstallatie. Toen was
de brandtoren van hout en stond enkele honderden meters richting Putten in het
bos. Men had op die plaats de mogelijkheid de zender in de brandtoren te
brengen, zodat men geen hinder had van het bos. Om te kunnen zenden, had men
stroom nodig, wat in die tijd nog niet in Drie was. De zender werkte op een
accu, die gevuld werd door een windmolen bij de familie Schuurkamp in Speuld.
Enkele keren in de week werd de accu geruild, een werkje dat Willy Born meestal
mocht doen.
Bij het drama waren de volgende personen betrokken:
Herman Leus (marconist) bij de familie Born in huis. De
schuilnaam was Sjaak.
Corneille du Corbier (hulpmarconist) bij de familie Born in
huis. De schuilnaam was Kees.
Anton Touseul (SD Apeldoorn). Roepnaam Tonny. Emiel Thonon (SD Apeldoorn). Roepnaam De Rat.
Op 13 december 1944 werd er doordat er familie op bezoek
was geweest later dan normaal gegeten. Na het middagmaal gingen Jannes, Kees en
Sjaak samen lopende naar de bunker, om daar wat te werken. Bij de bunker liepen
zij in de val van de SD. Bij het huis van de familie Born werden schoten
gehoord. Direct na het horen van de schoten ben ik (Willy) op de fiets gestapt
en was in enkele minuten bij de bunker. Daar aangekomen zag ik vanaf het bospad
personen in het bos. Ik kreeg bevel met de handen boven het hoofd naar de
personen toe te lopen. De afstand was ongeveer vijftig meter (de plaats waar
nu het paaltje staat). Daar aangekomen zag ik het volgende verschrikkelijke
tafereel. Op de grond lagen: Jannes (geveld door een schot in de maagstreek)
werd op de vlucht neergeschoten. Hij was naar deze plaats gesleept over een
afstand van meer dan vijftig meter. Kees (zwaar gewond door vele schoten in de
linker onderbuik) had geen mogelijkheid gehad een vluchtpoging te proberen.
Sjaak (niet gewond) heeft zich direct overgegeven aan de SD.
De verzetsmensen werden bewaakt door drie personen van de
SD uit Apeldoorn, die ook de daders waren van het verschrikkelijke drama. De
volgende SD-ers stonden erbij:
Verhulsdonk (gewapend met karabijn), heeft vermoedelijk
Jannes doodgeschoten;
Tonny (gewapend met machinepistool), heeft vermoedelijk
Kees doodgeschoten;
De Rat (gewapend met groot pistool colt).
Het bevel was deze dag in handen van Verhulsdonk. Ik
moest met de handen omhoog tegen een boom gaan staan vlak bij de gewonden.
Ondertussen werden door de SD-ers de meest rotte en sadistische grappen over de
gewonden gemaakt. De gewonden hadden onmenselijke pijnen. Na ongeveer twee uur
overleed Jannes.
De bunker is bijna zeker aangewezen door Piet Veluwe, want hij was later ook in
een personenauto van de SD aanwezig bij de overval op het huis van de familie
Born. Toen Jannes overleden was kwam er vrij gauw een Duitse legervrachtauto
met bemanning die de gearresteerden moesten afvoeren.
Samen met Sjaak moest ik mijn overleden broer naar het bospad dragen, waar hij
als terrorist tot voorbeeld van anderen moest blijven liggen. Hier heeft hij
van woensdag tot zondag gelegen. Twee inwoners van Speuld hebben hem daar op
zondag gevonden. Het stoffelijk overschot (afgedekt met een zeil) is op
zondagmiddag door de gemeente Ermelo met een paardenwagen naar Ermelo gebracht.
Jannes is op dinsdag 19 december begraven in Ermelo.
In 1972 is Jannes herbegraven op het Ereveld in Loenen.
Hierna moesten Sjaak en ik de zwaargewonde Kees in de laadbak leggen. Sjaak
moest in de laadbak bij Kees gaan liggen. Ik moest in de cabine van de
vrachtwagen naast de chauffeur gaan zitten. De weg naar huis hoefde ik niet te
wijzen want dat was reeds gedaan door Piet Veluwe. (Hij zat naast ons huis in
een personenauto van de SD te roken)
Achterin de vrachtwagen was nog wat gestommel en viel een pistoolschot, echter
zonder merkbaar gevolg. Bij de overval op ons huis werden direct de ruiten van
de tuindeuren ingeslagen. Bij huize Born werden de volgende personen
aangehouden en in de kelder gestopt: Hans Born (4 jaar), Bram Born (13 jaar),
moeder Born, vader Born, Evert Born, Bram van Eikenhorst, Aartjen Simon, Bakker
Dooijewaard uit Ermelo, mw. R.Mulder, Willy Born (was reeds in het bos
gearresteerd).
Later in de avond werden de volgende personen overgebracht naar de Willem III
kazerne in Apeldoorn: Moeder Born, (in maart vrijgelaten), vader Born
(overleden in Neuengamme), Evert Born (overleden in Duitsland?), Bram van
Eikenhorst (overleden in Duitsland), bakker Dooijewaard (overleden in
Duitsland) en Aartjen Simon (vrijgekomen in Groningen).
Herman Leus is doodgeschoten bij De Woeste Hoeve.
Corneille du Corbier is op 28 februari 1945 overleden in het Kriegslazaret in
Apeldoorn. Mevrouw R. Mulder was dienstbode bij de buren en werd direct
vrijgelaten. Hans, Bram en Willy Born bleven onder bewaking achter in het
ouderlijk huis. Willy onder zware bewaking. Donderdagmorgen werd bij huize Born
Jeanne Bosz gearresteerd. Donderdagavond werden Hans, Bram en Willy
vrijgelaten. Het huis werd de avond van 14 december 1944 verbrand.
Via onderstaande websites is nog meer informatie te vinden: